Geçen hepde Moskwada geçirilen sammitde Russiýanyň aşa hökümdary Wladimir Putin we Hytaýyň prezidenti Si Szinpin Amerikanyň güýçlerine garşy durmak üçin birleşdiler.
Analitikler iki ýurduň Kremliň beýikliginiň fonunda raýdaşlyk görkezendiklerine garamazdan, sammitiň gatnaşyklarda deň bolmadyk güýç dinamikasynyň we Russiýanyň global pozisiýasynyň gowşamagynyň mümkindigini aýdýarlar.
ABŞ-Hytaý global bäsdeşlik geňeşçisi Atlas guramasynyň düýbüni tutujy Jonatan Ward deňsizligiň ahyrsoňy bileleşigi bölüp biljekdigini aýtdy.
Dünýä liderleri Putiniň goşunyny Ukrainany mugt we rehimsiz ele geçirendigi üçin pariýa hasaplaýarlar. Bu aralykda, Günbatar Europeewropanyň baý demokratiýalary Russiýanyň ykdysadyýeti bilen aragatnaşygyny kesdi.
Çozuşdan bäri Hytaý Russiýanyň ykdysadyýetini dikeltmekde we Kremle diplomatik we propaganda goldawyny bermekde möhüm ähmiýete eýe bolan Russiýa bilen ykdysady gatnaşyklaryny çuňlaşdyrmak kararyna geldi.
Geçen hepde geçirilen sammitde, Si Ukraina üçin parahatçylyk meýilnamasyny teklip etdi, tankytçylaryň pikiriçe, Russiýanyň talaplaryny esasan görkezýär.
Sammitde Hytaýa, Putine teklip eden durmuş ýolunyň deregine, Russiýanyň ykdysadyýetine doly ygtyýar berildi, ýöne muňa derek Russiýanyň göze görnüp duran goldawy az.
Ward: "Hytaý-Russiýa gatnaşyklary Pekiniň peýdasyna gaty kyn". Şeýle hem, “Aýgytly onýyllyk” we “Hytaýyň ýeňşi üçin görüş” atly kitabyň awtory.
“Uzak möhletleýin perspektiwada gatnaşyklaryň arasyndaky deňagramsyzlyk olaryň şowsuzlygynyň esasy sebäbi bolup durýar we Hytaýyň demirgazykdaky“ strategiki hyzmatdaşy ”üçin taryhy talaplary hem bar.
AFP habar gullugynyň habaryna görä, sammitiň dowamynda Si Sowet respublikalarynyň Merkezi Aziýada ozalky Sowet respublikalarynyň ýygnagyny çagyrmak bilen öz agalygyny tassyklady.
Putiniň beren jogaby, hepdäniň ahyrynda Belarusda ýadro ýaragyny ýerleşdirmek meýilnamasyny yglan eden Pekiniň gaharyny getiren bolmagy ähtimal. ABŞ-nyň Moskwadaky öňki ilçisi Maýkl MakFol bu çäräni Si üçin “masgaraçylyk” diýip atlandyrdy.
Asewraziýa toparynyň analitigi Ali Winn Russiýanyň Ukraina we onuň ýaranlaryna garşy ýadro howpunyň Russiýa bilen Hytaýyň arasyndaky dartgynlygyň bir çeşmesidigini aýtdy. Araçy hökmünde çykyş etjek bolanda, Si Si-ni "oňaýsyz ýagdaýa saldyk" -diýdi. gapma-garşylykda.
Emma bu dartgynlylyga garamazdan, Putin we Si Amerikanyň dünýäniň iň güýçli döwleti statusyndan gaty nägile bolansoň, Russiýa-Hytaý bileleşigi dowam eder.
Winn “Insider” habar gullugyna beren interwýusynda: "Sowuk uruşdan soňky hyzmatdaşlygynyň diregi bolan ABŞ-nyň täsirinden umumy nägileligiň çalt ösmegi ähtimal".
“Russiýa Hytaý bilen barha ösýän assimetriýa gaharly bolsa, häzirki wagtda ABŞ bilen aýrylmak üçin hakyky ýolunyň ýokdugyny bilýär, erbet bolmazlygy üçin Pekini öz tarapynda saklamaly. Dünýädäki iň möhüm iki güýç mundan beýläkki agressiýasyna garşy mobilizlendi "-diýdi.
Theagdaý, Sowuk Urşuň ilkinji onýyllyklaryna, Russiýada we Hytaýda kommunistik reimesimler demokratik Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň we onuň ýaranlarynyň güýjüni deňleşdirmäge synanyşan döwürlerine meňzeýär.
Ward: "Bu iki neo-totalitar döwlet Europeewropanyň we Aziýanyň kartasyny täzeden ýazmaga gönükdirilen bolsa, olar birleşer" -diýdi.
Nowöne häzirki esasy tapawut, güýç dinamikasynyň üýtgemegi we Russiýanyň ykdysadyýeti has güýçli bolan 1960-njy ýyllardan tapawutlylykda Hytaý häzirki wagtda Russiýanyň ykdysadyýetinden takmynan 10 esse köp we tehnologiýa ýaly ugurlarda ýokary derejä çykdy.
Wardyň pikiriçe, uzak möhletleýin perspektiwada Russiýanyň imperiýa ambisiýalary puja çyksa we Hytaýyň dünýä döwletine öwrülmegi ABŞ we onuň ýaranlary tarapyndan saklansa, iki ýurduň arasyndaky düşünişmezlikler olary aýryp biler.
Ward: "Hytaý bu ýurda bolan gözegçiligini berkitmese, uzak möhletde bu ýagdaýyň hiç biri-de gowy bolmaz" -diýdi.
Iş wagty: Iýul-12-2023